Η μεγάλη πρόκληση στη μετάφραση κοινωνικών επιστημών
Η μετάφραση κειμένων κοινωνικών επιστημών αποτελεί τεράστια πρόκληση για τον μεταφραστή – κάτι που δεν έχει γίνει απόλυτα κατανοητό. Πολλοί θεωρούν τα κείμενα κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών πολύ εύκολο να μεταφραστούν – ωστόσο, αμφιβάλλω αν έχουν συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό είναι το γεγονός ότι πραγματεύονται έννοιες. Η μετάφραση, λοιπόν, θα πρέπει να συμβάλει στη διευκρίνιση και αποσαφήνιση των εννοιών αυτών.
Όλοι γνωρίζουμε τη συμβατική διάκριση μεταξύ λογοτεχνικής και μη λογοτεχνικής μετάφρασης – η πρώτη να περιλαμβάνει λογοτεχνία και ποίηση και η δεύτερη όλα τα υπόλοιπα κείμενα με τυποποιημένη ορολογία. Αυτό μας υπαγορεύει η κοινή λογική. Όμως, που υπάγονται οι κοινωνικές επιστήμες; Στις μεταφραστικές σπουδές, συχνά υπάγονται στη λογοτεχνική μετάφραση, αλλά μήπως θα πρέπει να μεταφράζονται με μια άλλη λογική; Κατά πόσο μπορεί να εφαρμοστεί μια μεταφραστική στρατηγική όταν τα κείμενα αυτά βασίζονται σε ανταγωνιστικές έννοιες της γλώσσας, της αλήθειας, της αντικειμενικότητας; Υπάρχει μία και μόνη στρατηγική για όλα αυτά;
Τα κείμενα κοινωνικών επιστημών παρουσιάζουν μοναδικά μεταφραστικά ζητήματα: χρησιμοποιούνται λίγο-πολύ έννοιες κοινές, αλλά όχι καθολικές. Οι έννοιες καθορίζονται και εφαρμόζονται από τον εκάστοτε συγγραφέα.
Σεμινάρια μετάφρασης κοινωνικών επιστημών – Translation Training Hub by metaphrasis
Τι να προσέξεις όταν μεταφράζεις κείμενα κοινωνικών επιστημών:
1. Αναζήτησε την τυποποιημένη μετάφραση (αν υπάρχει), δηλ. το αποδεκτό παγιωμένο ισοδύναμο στις δύο γλώσσες
2. Αν το καλύτερο ισοδύναμο που βρήκες μοιάζει αναχρονιστικό ή υπερβολικά απλοϊκό, ψάξε να βρεις έναν σύγχρονο όρο στον αντίστοιχο βαθμό τυπικότητας
3. Αν μια έννοια είναι τυποποιημένη στη μία γλώσσα αλλά όχι στην άλλη, θα πρέπει είτε να παραμείνει αμετάφραστη ή να εξηγηθεί στον αναγνώστη η διαφορά μεταξύ των δύο γλωσσών
4. Αν ένας όρος – με τυποποιημένη μετάφραση – χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα με εντελώς διαφορετικό τρόπο, ο οποίος ωστόσο γίνεται κατανοητός στο αρχικό κείμενο, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί στη μετάφραση ο τυποποιημένος όρος
5. Αν ένας όρος έχει διαφορετικό γνωστικό φάσμα στις δύο γλώσσες – και πρόκειται για κεντρική έννοια του κειμένου – θα πρέπει να τον εξηγήσεις (σε Σημείωση του Μεταφραστή)
6. Αν ένας όρος έχει διαφορετικό γνωστικό φάσμα στις δύο γλώσσες αλλά παράλληλο μεταξύ των γλωσσών, η ασφαλέστερη λύση είναι η κυριολεκτική μετάφραση, κατά προτίμηση με τη χρήση διαγλωσσικών ομότυπων (αν υπάρχουν)
7. Όταν ένας συγγραφέας επιδιώκει να ανατρέψει μια εννοιολογική σύγχυση, δεν πρέπει να την αποκαταστήσεις
Μαθήματα επαγγελματικής μετάφρασης στις κοινωνικές επιστήμες – Translation Training Hub by metaphrasis
Translation Training Hub by metaphrasis:
γίνε ο επαγγελματίας που σου αξίζει με το πρόγραμμα που σου ταιριάζει
Translation Training Hub by metaphrasis: Μάθε τα επαγγελματικά μυστικά της μετάφρασης με το ολοκληρωμένο, το στοχευμένο, ή το απόλυτα εξατομικευμένο πρόγραμμα μετάφρασης Building Blocks. Οι σπουδαστές μας που το επέλεξαν έγιναν επαγγελματίες μεταφραστές με διεθνή αναγνώριση και συνεργασίες αποκτώντας τον επαγγελματικό τίτλο μετάφρασης Diploma in Translation. Δες τι λένε οι σπουδαστές μας.
Kiriaki Papakonstantinou, MSc MCIL CL
Chartered Translator – Translator Trainer
Founder of metaphrasis
‘Make the most of your translation potential’
